انواع آجر و کاربرد آنها

انواع آجر و کاربرد آنها


آنچه در این مقاله می خوانید

انواع آجر (ترجمه انگلیسی: Brick)، این یار دیرینه بشر در ساخت و ساز، قدمتی دیرینه به بلندای تاریخ دارد. این مصالح دوست‌داشتنی که با شکل مکعب مستطیل خود شناخته می‌شود، از دیرباز تا کنون جایگاه خود را به عنوان یکی از رایج‌ترین و محبوب‌ترین مصالح ساختمانی حفظ کرده است. دلایل این محبوبیت را می‌توان در موارد متعددی جستجو کرد، از جمله:

  • هزینه کم ساخت: آجر در مقایسه با بسیاری از مصالح ساختمانی دیگر، از قیمت مناسب و مقرون به صرفه‌ای برخوردار است.
  • مقاومت بالا: آجر در برابر عوامل مختلفی مانند باد، باران، رطوبت و آتش‌سوزی از مقاومت بالایی برخوردار است.
  • تنوع: آجرها در انواع مختلفی از نظر جنس، رنگ، طرح و ابعاد تولید می‌شوند که این تنوع، دست طراحان و سازندگان را برای خلق بناهای زیبا و منحصر به فرد باز می‌گذارد.

در ادامه این مطلب قصد داریم تا شما را با اطلاعات بیشتر در مورد انواع آجر، روش ساخت، تنوع و کاربردهای آن آشنا کنیم.

آجر چیست؟

آجر، نوعی بلوک کاربردی است که از دیرباز در ساخت و ساز دیوارها، سنگ‌فرش‌ها و سایر موارد به کار می‌رفته است. در ایران، با سابقه‌ای دیرینه در ساخت و ساز، آجر جایگاهی ویژه دارد. پیشینیان ما از خشت (نوعی آجر اولیه) برای ساخت بناهای مختلف استفاده می‌کردند. امروزه، خاک رس به عنوان ماده اصلی آجر، با مواد معدنی دیگر ترکیب می‌شود و در کوره‌های مخصوص پخته می‌شود تا مقاومت و کاربرد آن افزایش یابد.

 در گذشته، آجرها به صورت دستی ساخته و در آفتاب خشک می‌شدند، اما امروزه تولید انبوه و ماشینی آنها در کوره‌های مخصوص، سرعت و کیفیت ساخت را به طور قابل توجهی افزایش داده است. ملات، چسب یا بستن آجرها به یکدیگر، راه‌های متداول برای استفاده از آنها در محل مورد نظر است. تنوع و تعدد ابعاد و جنس آجرها، دست طراحان و سازندگان را برای خلق بناهای زیبا و منحصر به فرد باز می‌گذارد. برای مطالعه بیشتر در مورد آجر می توانید به ویکیپدیا مراجعه نمایید.

انواع آجر

انواع آجر
انواع آجر

شاید با نگاه به ساختمان‌های مختلف، تصور کنید که آجر تنوع چندانی ندارد، اما این تصور اشتباه است! آجر دنیای شگفت‌انگیزی از تنوع را پیش روی شما قرار می‌دهد. تنوعی که از جنس و نوع پخت تا کاربرد و ابعاد آجر را شامل می‌شود. امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی، مسائل فنی، معماری و مهندسی، و همچنین قوانین و نظام‌نامه‌های مدون شده برای ساخت و ساز، تنوع آجرها به طور چشمگیری افزایش یافته است. به طور کلی می‌توان آجرها را به دسته‌های مختلفی مانند:

  • آجر نسوز
  • آجر نما
  • آجر ماسه آهکی
  • آجر سفالی
  • آجر لفتون
  • آجر لعابی
  • آجر فشاری
  • آجر قزاقی
  • آجر دکوراتیو
  • آجر رسی

تقسیم کرد. در ادامه به توضیح مفصلی از  انواع آجر می پردازیم:

1- آجر نسوز

فرض کنید می‌خواهید یک شومینه زیبا و کاربردی در خانه داشته باشید. قطعا نمی‌خواهید بعد از مدتی، با ترک خوردن یا خرد شدن دیواره‌های شومینه مواجه شوید. اینجاست که آجر نسوز به میدان می‌آید. آجر نسوز یکی از خاصترین انواع آجر است که با تحمل دماهای بسیار بالا، گزینه‌ای ایده‌آل برای ساخت و ساز در محیط‌های با حرارت زیاد به شمار می‌رود. این آجرها از مواد اولیه ویژه‌ای به نام «خاک نسوز» ساخته می‌شوند. خاک نسوز، دسته‌ای از مواد معدنی است که در برابر حرارت بالا، مقاومت و پایداری فوق‌العاده‌ای از خود نشان می‌دهد.

در فرآیند تولید آجر نسوز، این مواد در کوره‌هایی با دمای بسیار بالاتر از کوره‌های پخت آجرهای معمولی قرار می‌گیرند. این فرآیند پخت در دمای بالا، یک واکنش شیمیایی خاص را در ساختار آجر نسوز ایجاد می‌کند و آن را به قهرمانی بی‌بدیل در برابر گرما تبدیل می‌کند.از کاربردهای آجر نسوز می توان به: ساخت کوره‌های صنعتی، دودکش‌ها، عایق کوره‌ها و تاسیسات با حرارت بالا در صنایع فولاد، سیمان، پتروشیمی و نیروگاه‌ها، شومینه‌های آجری، نمای ساختمان، باربیکیوهای آجری و اجاق پیتزا اشاره کرد. علاوه بر کاربردهای متنوع، آجر نسوز در رنگ‌های مختلفی مانند مشکی، قهوه‌ای، قرمز، زرد، پرتقالی، گلبهی، سفید و کرم تولید می‌شود. این تنوع رنگی، دست طراحان و معماران را برای خلق فضاهای زیبا و منحصر به فرد باز می‌گذارد.

2. آجر نما

از دیگر مهمترین انواع آجر می توان به آجرنما اشاره کرد. آجر نما، جامه‌ای زیبا و مقاوم برای نمای خارجی ساختمان شما است. این آجرها از خاک رس، شیل، نسوز و مواد معدنی ساخته می‌شوند و در برابر شرایط مختلف آب و هوایی مقاوم هستند. ویژگی‌های آجر نما عبارتند از:

  • مقاومت بالادر برابر رطوبت، سرما، گرما
  • تنوع رنگی و طرح‌های مختلف آجر نما، زیبایی منحصر به فردی به ساختمان شما می‌بخشد.
  • ماندگاری و عمر زیاد و نیاز به نگهداری کم
  • قابلیت برش به ابعاد دلخواه

آجر نما با تنوع رنگی و طرح‌های متنوع، انتخابی ایده‌آل برای خلق نمای زیبا و ماندگار برای ساختمان شما است.

 

3. آجر قزاقی

از دیگر انواع آجر می توان به آجر قزاقی اشاره کرد. آجر قزاقی نوعی آجر با قدمت بیش از 1000 سال است که از خاک رس تهیه می‌شود. این آجر به دلیل جلوه کلاسیک و نوستالژیکی که به نمای ساختمان می‌دهد، به آجر سنتی نیز معروف است. آجر قزاقی در رنگ‌های متنوعی مانند گلبهی، قرمز، زرد و نخودی و ابعاد مختلفی مانند 5.5 در 20، 10 در 10 و 20 در 20 سانتی‌متر تولید می‌شود.کاربردهای آجر قزاقی برای نمای بیرونی ساختمان و ایجاد جلوه‌ای سنتی و چشم‌نواز ایده‌آل است و همچنین می‌توان از این آجر برای ایجاد دیوارهای شاخص در دکوراسیون داخلی نیز استفاده کرد. از ویژگی های آجر قزاقی می توان به مقاومت بالا، عایق صوت و حرارت و زیبلیی و اصالت آن اشاره کرد.

4. آجر لفتون ( آجر مهندسی)

آجر لفتون یا آجر مهندسی نوعی آجر است که از خاک رس و شیل با استفاده از فرایند اتوکلاو ساخته می‌شود. این نوع آجر به دلیل داشتن حفره‌هایی در بدنه خود، وزن سبک‌تر و عایق‌بندی حرارتی و صوتی بهتری نسبت به آجرهای سنتی دارد. همچنین، آجر لفتون در برابر آتش و عوامل جوی نیز مقاوم است. از این نوع آجر در ساخت دیوارهای داخلی و خارجی، تیغه‌های جداکننده، نما، سقف و سوله‌ها استفاده می‌شود.

5. آجر دکوراتیو

آجر دکوراتیو که با نام‌های آجر آنتیک و آجر هلندی نیز شناخته می‌شود، نوعی آجر با تنوع رنگی بالا و ظاهری زیبا است که برای دکوراسیون داخلی و خارجی ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع آجر به دلیل تنوع رنگی و ظاهری، می‌تواند فضایی گرم و صمیمی را در محیط ایجاد کند. آجرهای دکوراتیو از مواد مختلفی مانند سفال، رس، شیل و مواد پلیمری ساخته می‌شوند و در ابعاد و طرح‌های مختلف موجود هستند. از جمله کاربردهای آجر دکوراتیو می‌توان به دیوارهای داخلی و خارجی، نما، شومینه، بین کابینتی، دیوارهای پشت تلویزیون اشاره کرد.

6. آجر فشاری (گری)

آجر فشاری که با نام‌های آجر گری و آجر جوشی نیز شناخته می‌شود، از “انواع آجر” با قدمت زیاد و کاربردهای متنوع است. این آجر از خاک رس و بدون لعاب ساخته می‌شود و به دلیل استحکام و مقاومت بالا، در ساخت و سازهای مختلف از گذشته تا کنون مورد استفاده قرار گرفته است. از کاربردهای آجر فشاری می توان به، پی ساختمان‌ها به دلیل مقاومت بالا در برابر فشار، دیوارچینی چاه‌ها، دیوارهای باربر، طاق ضربی، تیغه‌های آجری و نمای ساختمان اشاره کرد. رنگ آجر فشاری زرد و نخودی است.

7. آجر لعابی

آجر لعابی نوعی آجر با روکش لعاب است که به دلیل زیبایی و مقاومت بالا، در طراحی داخلی و خارجی ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. لعاب، پوششی شیشه‌ای است که روی سطح آجر پخته می‌شود و به آن رنگی زیبا و درخشان می‌بخشد. آجر لعابی در رنگ‌های مختلفی مانند آبی، فیروزه‌ای، سفید، قهوه‌ای، مشکی و… تولید می‌شود و می‌تواند با هر نوع سلیقه‌ای مطابقت داشته باشد.از کاربردهای آجر لعابی می توان به، نمای ساختمان و دیوارهای داخلی اشاره کرد. آجر لعابی با زیبایی، مقاومت بالا و تنوع رنگی، می‌تواند انتخابی ایده‌آل برای طراحی داخلی و خارجی ساختمان‌ها باشد. با وجود قیمت و نصب دشوارتر، مزایای این نوع آجر آن را به انتخابی محبوب برای بسیاری از افراد تبدیل کرده است.

7. آجر رسی

آجر رسی که با نام‌های آجر مدرسه‌ای و آجر مسجدی نیز شناخته می‌شود، نوعی آجر با قدمت زیاد و کاربردهای متنوع است. این نوع آجر از خاک رس و بدون لعاب ساخته می‌شود و به دلیل استحکام و مقاومت بالا، در ساخت و سازهای مختلف از گذشته تا کنون مورد استفاده قرار گرفته است. آجر رسی در رنگ‌های مختلفی مانند قرمز و زرد تولید می‌شود و در طرح‌های متنوعی مانند پلاک، حصیری و کرکره‌ای (۳ سانتی) به بازار عرضه می‌شود. تنوع رنگی و طرحی این نوع آجر، زیبایی و جذابیت خاصی به نمای ساختمان و دیوارها می‌بخشد. از کاربردهای آجر رسی می توان به، نمای ساختمان، دیوارچینی و کف‌سازی اشاره کرد.

9. آجر سفال سقفی (آجر تیغه‌ای)

از دیگر انواع آجر می توان به آجر سفال سقفی اشاره کرد. آجر سفال سقفی یا آجر تیغه‌ای نوعی آجر سفال است که به دلیل کاربرد گسترده در سقف تیرچه بلوک، به این نام شناخته می‌شود. این نوع آجر در ابعاد مختلفی مانند طول 50 سانتی‌متر، عرض 20 سانتی‌متر و ارتفاع 15، 20 و 25 سانتی‌متر تولید می‌شود و در رنگ‌های قرمز و زرد به بازار عرضه می‌شود. از کاربردهای آجر سفال سقفی می توان به، سقف تیرچه بلوک و نمای باطنی اشاره کرد. آجر سفال سقفی (تیغه‌ای) با کاربرد گسترده، تنوع ابعادی و رنگی، و مزایایی مانند مقاومت بالا، عایق حرارتی و صوتی بودن، وزن کم و قیمت مناسب، به عنوان یکی از مصالح پرکاربرد در صنعت ساختمان‌سازی شناخته می‌شود.

10. آجر ماسه آهکی

آجر ماسه آهکی از ترکیب ماسه سیلیسی و آهک تحت فشار و بخار تولید می‌شود. این نوع آجر به دلیل مقاومت فشاری بالا، در ساخت دیوارهای حائل و باربر، پی‌سازی و دیوارچینی کاربرد دارد. از مزایای آجر ماسه آهکی می‌توان به تنوع رنگی، زیبایی، عایق حرارتی بودن، میزان پرتی کم و قیمت مناسب اشاره کرد. اما این نوع آجر در برابر رطوبت مقاوم نیست و باید در مکان‌های خشک استفاده شود.

مقایسه انواع آجر

نوع آجر تنوع و نوع رنگ وزن (گرم) کاربرد
آجر نما تنوع بالا ، رنگ قرمز، مشکی، نارنجی، قهوه ای، زرد و سفید 450 نمای بیرونی
آجر قزاقی تنوع کم، رنگ زرد یا نخودی 450 نمای بیرونی
آجر لفتون تنوع متوسط، رنگ قرمز یا قهوه‌ای 500 نمای بیرونی و داخلی
آجر دکوراتیو تنوع بالا، طرح‌ها و رنگ‌های مختلف 1.150 نمای داخلی و خارجی
آجر فشاری تنوع کم، رنگ قهوه‌ای 320 دیوارچینی داخلی
آجر رسی تنوع کم، رنگ قرمز و زرد 300 دیوارچینی داخلی و خارجی
آجر سفالی تنوع کم، رنگ قهوه‌ای 300 دیوارچینی داخلی و خارجی

انواع آجر بر اساس کاربرد در ساختمان

آجر یکی از مصالح ساختمانی پرکاربرد و با سابقه طولانی است که در بخش‌های مختلف ساختمان‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تنوع آجرها بر اساس کاربرد، متریال و روش تولید، انتخاب را برای سازندگان و طراحان دشوار می‌کند. در این مقاله به بررسی انواع آجر بر اساس کاربرد در ساختمان می‌پردازیم.

1)    آجر نما و دکوراسیون:

  • اولین و رایج‌ترین کاربرد آجر، در نمای ساختمان و دکوراسیون داخلی است.
  • تنوع رنگی و طرح‌های مختلف آجر نما، زیبایی و جذابیت خاصی به نما و فضای داخلی می‌بخشد.
  • قیمت آجر نما نسبت به سایر مصالح تزئین‌کننده نما مناسب‌تر است.
  • آجرهای نما به دو دسته ماشینی و دستی تقسیم می‌شوند.

2)    آجر مهندسی یا لفتون

  • این نوع آجر برای تحمل بار و استحکام سازه‌ها تولید می‌شود.
  • آجرهای مهندسی نیمه‌شفاف هستند و زیبایی بصری آجر نما را ندارند.
  • مقاومت بالایی در برابر جذب آب دارند و برای کاربردهای مهندسی عمران مناسب هستند.

کاربردهای آجر مهندسی:

  • دیوارها و جرزهای باربر
  • دیوارهای حایل
  • پایه‌های پل‌ها
  • پوشش داخلی دودکش‌ها
  • کانال‌های فاضلاب
  • دیوارکشی در معرض آب‌وهوا و فرسایش

3)    آجر معمولی:

  • این نوع آجر کاربرد عمومی دارد و نه به گرانی آجر نما است و نه به استحکام آجر مهندسی.
  • براساس جنس، آجرهای معمولی به انواع لعابی، فشاری، آهکی، نسوز و… تقسیم می‌شوند.

کاربرد انواع آجر در کوره‌های صنعتی:

  • آجرهای نسوز با مقاومت حرارتی بالا در کوره‌های صنعتی و سنتی کاربرد دارند.
  • کوره‌های آجرپزی به سه دسته تونلی، هوفمان و تنوره‌ای تقسیم می‌شوند.
  • کیفیت آجرها به نوع کوره بستگی دارد.

انواع کوره‌های آجرپزی:

  • کوره‌های ثابت و آتش ثابت
  • کوره‌های ثابت و آتش رونده
  • کوره‌های آتش ثابت و آجر رونده

بیشتر بدانید: برای مطالعه بیشتر در مورد تفاوت آجر معمولی و آجر نما می توانید به صفحه مربوطه مراجعه نمایید.

نکاتی در انتخاب آجر:

  • انتخاب نوع آجر به کاربرد و محل استفاده آن بستگی دارد.
  • برای نمای ساختمان، باید از آجرهای باکیفیت و زیبا استفاده کرد.
  • برای دیوارهای باربر و مکان‌های مرطوب، باید از آجرهای با مقاومت بالا استفاده کرد.
  • قیمت آجر اصفهان نیز یکی از فاکتورهای مهم در انتخاب آن است.

انواع آجر، از نظر مواد اولیه

انواع آجر بر اساس مواد اولیه
انواع آجر بر اساس مواد اولیه

آجر، مصالحی با قدمت دیرینه و نقشی انکارناپذیر در ساخت و ساز است. تنوع و کارایی آجر، آن را به انتخابی محبوب در پروژه‌های مختلف تبدیل کرده است. در این مقاله، به بررسی انواع آجر بر اساس مواد اولیه می‌پردازیم. آجرها را می‌توان بر اساس مواد اولیه به پنج دسته کلی تقسیم کرد:

1. آجرهای قزاقی:

قدیمی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین نوع آجر هستند که از خاک رس به عنوان ماده اولیه اصلی ساخته می‌شوند. فرآیند تولید آن‌ها شامل قالب‌گیری خاک رس مرطوب، خشک کردن و سپس پخت در کوره با دماهای بالا است. به دلیل استفاده از خاک رس طبیعی، رنگ غالب این آجرها قرمز است اما با افزودن مواد رنگی می‌توان آن‌ها را در طیف وسیعی از رنگ‌ها تولید کرد. استحکام و دوام بالایی دارند و در برابر شرایط جوی مختلف مقاوم هستند. کاربردهای متنوعی در ساختمان‌سازی دارند از جمله:

  • ساخت دیوارهای خارجی و داخلی
  • نماکاری ساختمان
  • کف‌سازی و محوطه‌سازی
  • ساخت شومینه و باربیکیو

2. آجرهای آهک شنی (سیلیکات کلسیمی):

از ترکیب ماسه، آهک و خاکستر بادی ساخته می‌شوند. برخلاف آجرهای رسی، این نوع از انواع آجر در کوره پخته نمی‌شوند بلکه با یک واکنش شیمیایی در معرض بخار آب در دمای بالا (اتوکلاو) سفت می‌شوند. رنگ طبیعی آن‌ها سفید است اما می‌توان با افزودن رنگدانه، آن‌ها را در رنگ‌های مختلف تولید کرد. مقاومت فشاری بالایی دارند و به دلیل عدم استفاده از خاک رس، در برابر سولفات‌ها مقاوم‌تر هستند. کاربردهای این نوع آجر شامل:

  • دیوارهای داخلی ساختمان
  • دیوارهای باربر (در صورت داشتن مقاومت فشاری کافی)
  • نماکاری داخلی

نکته‌: به دلیل تازگی واکنش شیمیایی، آجرهای آهک شنی تا چند روز پس از تولید نباید در معرض رطوبت قرار بگیرند.

3. آجرهای مهندسی:

با تمرکز بر استحکام و تحمل بار بالا در پروژه‌های عمرانی ساخته می‌شوند. ماده اولیه اصلی آن‌ها خاک رس است که با مواد افزودنی دیگر مانند سیمان، سرباره و مواد پلیمری ترکیب می‌شود. این فرآیند ترکیبی، منجر به تولید آجری با مقاومت فشاری و خمشی بسیار بالا می‌شود. به دلیل تراکم بالا، ظاهری نیمه‌شفاف دارند و در زیبایی بصری با آجرهای نما رقابت نمی‌کنند. در مقابل، مقاومت بالایی در برابر جذب آب دارند که آن‌ها را برای کاربردهای مهندسی عمران مناسب می‌سازد. برخی از کاربردهای کلیدی آجرهای مهندسی عبارتند از:

  • دیوارها و جرزهای باربر که وزن سازه را تحمل می‌کنند.
  • دیوارهای حائل برای مهار کردن فشار جانبی خاک.
  • پایه‌های پل‌ها که وظیفه انتقال بار به زمین را بر عهده دارند.
  • پوشش داخلی دودکش‌های بتنی برای مقاومت در برابر حرارت و دود.
  • کانال‌های فاضلاب که در معرض رطوبت دائمی هستند.
  • دیوارکشی در معرض آب‌وهوا، فرسایش و حمله‌ی اسیدی

4. آجرهای بتنی:

از بتن جامد که در قالب ریخته می‌شود، ساخته می‌شوند. برخلاف تصور اولیه، کاربرد آن‌ها تنها به کارهای داخلی محدود نمی‌شود. بلکه با توجه به دوام و استحکام بالا، در نمای خارجی ساختمان هم مورد استفاده قرار می‌گیرند. رنگ طبیعی آن‌ها خاکستری است اما با افزودن رنگدانه در حین تولید، می‌توان آن‌ها را در رنگ‌های مختلف تولید کرد. فرآیند ساخت آن‌ها شبیه به آجرهای آهک شنی است، با این تفاوت که مواد اولیه اصلی آن‌ها سیمان و ماسه (یا سرباره متراکم آهنگدازی) است. مقاومت فشاری و خمشی بالایی دارند و برای تحمل بارهای سنگین مناسب هستند. کاربردهای آجرهای بتنی عبارتند از:

  • دیوارهای باربر و غیرباربر در ساختمان‌سازی
  • نمای ساختمان با ظاهری مدرن یا شهری
  • نرده‌ها و دیوارهای حائل در محوطه‌سازی

5. آجرهای خاکستر بادی (سیمانی):

از ترکیب خاک رس و خاکستر بادی (محصول جانبی سوزاندن زغال‌سنگ) ساخته می‌شوند. فرآیند پخت آن‌ها در کوره با دمای بالا (حدود ۱۸۳۲ درجه فارنهایت) انجام می‌شود. به دلیل وجود خاک رس، رنگ آن‌ها معمولا قرمز یا قهوه‌ای مایل به قرمز است. وجود سیمان در این نوع آجر، مقاومت آن را در برابر رطوبت بالا می‌برد. با این حال، به دلیل تمایل به انبساط در هنگام رطوبت، استفاده از آن‌ها در برخی شرایط نیازمند بررسی دقیق است. وزن سبکی دارند که حمل و نقل آن‌ها را آسان‌تر می‌کند. برخی از کاربردهای آجرهای خاکستر بادی (سیمانی) عبارتند از:

  • دیوارهای داخلی و خارجی ساختمان
  • نماکاری ساختمان با بافت خاص
  • پیاده‌روها و محوطه‌سازی

انواع آجر بر اساس روش تولید:

انواع آجر را می‌توان بر اساس روش تولید به دو دسته کلی آجرهای رسی و آجرهای غیر رسی تقسیم کرد:

آجرهای رسی

1. آجر سنتی:

 این نوع آجر که قدمتی دیرینه دارد، از خاک رس تهیه و به صورت دستی قالب‌گیری می‌شود. سپس در آفتاب یا کوره‌های سنتی پخته می‌شود. آجرهای سنتی به دلیل تنوع رنگی و بافت طبیعی، در نمای ساختمان‌ها کاربرد دارند.

2. آجر قزاقی:

 نوعی آجر ماشینی است که به دلیل عدم وجود خلل و فرج، در برابر رطوبت و یخ‌زدگی مقاوم است. از این نوع آجر در نمای ساختمان‌ها، دیوارهای باربر و پی‌سازی استفاده می‌شود.

3. آجر لعاب‌دار:

 این نوع آجر با لعابی از جنس شیشه پوشیده شده است که به آن زیبایی و مقاومت در برابر رطوبت و مواد شیمیایی می‌بخشد. از آجرهای لعاب‌دار در نمای ساختمان‌ها، دیوارهای داخلی و کف‌سازی استفاده می‌شود.

4. آجر فشاری:

 این نوع از انواع آجر با استفاده از خاک رس و بدون پخت در کوره تولید می‌شود. آجرهای فشاری به دلیل مقاومت فشاری پایین، در دیوارهای غیر باربر و تیغه‌های داخلی استفاده می‌شوند.

5. آجر نسوز:

 این نوع آجر از خاک رس نسوز و در دمای بالا پخته می‌شود. به همین دلیل در برابر حرارت و آتش‌سوزی مقاوم است. از آجرهای نسوز در کوره‌ها، شومینه‌ها و نمای ساختمان‌ها استفاده می‌شود.

6. آجر سوراخ‌دار:

این نوع آجر با حفره‌هایی در بدنه خود تولید می‌شود که باعث کاهش وزن و افزایش چسبندگی آن به ملات می‌شود. از آجرهای سوراخ‌دار در دیوارچینی و ساخت دیوارهای باربر استفاده می‌شود.

7. بلوک‌های سفالی:

 نوعی بلوک بزرگ از جنس خاک رس است که در ساخت دیوارهای داخلی و خارجی ساختمان‌ها استفاده می‌شود. بلوک‌های سفالی به دلیل عایق بودن صدا و حرارت، جایگزینی مناسب برای آجرهای سنتی هستند.

آجرهای غیر رسی:

1. آجر ماسه آهکی:

 این نوع آجر از ماسه آهک و بدون نیاز به پخت در کوره تولید می‌شود. از آجرهای ماسه آهکی در دیوارچینی، پی‌سازی و ساخت دیوارهای باربر استفاده می‌شود.

2. آجر سیمانی:

 این نوع آجر از سیمان و ماسه تولید می‌شود و به دلیل مقاومت فشاری بالا، در ساخت دیوارهای باربر و پی‌سازی استفاده می‌شود.

3. آجر پازلی:

 نوعی آجر جدید است که به صورت قطعاتی در هم چفت شونده تولید می‌شود. این نوع آجر به دلیل سرعت و سهولت اجرا، در ساخت دیوارهای داخلی و خارجی ساختمان‌ها کاربرد دارد.

عواملی که بر انتخاب نوع آجر تاثیر می‌گذارند

انتخاب نوع آجر مناسب برای هر پروژه به عوامل مختلفی بستگی دارد که می‌توان آنها را به دو دسته کلی تقسیم کرد:

1. عوامل کاربردی:

  • کاربرد انواع آجر: اولین و مهمترین عامل، کاربرد نهایی آجر است. برای مثال، آجر مناسب برای دیوارهای داخلی با آجر مناسب برای نما یا پی ساختمان متفاوت خواهد بود.
  • مقاومت فشاری: مقاومت فشاری نشان می‌دهد که یک آجر چقدر می‌تواند وزن را تحمل کند. برای دیوارهای باربر یا فونداسیون، به آجرهایی با مقاومت فشاری بالا نیاز است.
  • میزان جذب آب: این عامل بر دوام آجر در برابر یخ‌زدگی و رطوبت تاثیر می‌گذارد. آجر با جذب آب پایین‌تر برای نمای خارجی در مناطق با بارندگی زیاد مناسب‌تر است.
  • مقاومت در برابر حرارت: در مکان‌هایی با حرارت بالا مانند شومینه و کوره، به آجرهای نسوز با مقاومت حرارتی بالا نیاز است.
  • عایق صدا و حرارت: آجرهای با حفره‌های بیشتر می‌توانند عایق‌های صوتی و حرارتی بهتری باشند.
  • ابعاد و اندازه: آجرها در ابعاد و اندازه‌های مختلف تولید می‌شوند. انتخاب ابعاد مناسب آجر به طرح و نقشه نهایی و همچنین سرعت اجرا بستگی دارد.

2. عوامل زیبایی:

  • رنگ: آجرها در رنگ‌های مختلفی تولید می‌شوند. انتخاب رنگ آجر به سلیقه شخصی و همچنین طرح و نمای کلی ساختمان بستگی دارد.
  • بافت: آجرها می‌توانند سطحی صاف، زبر، یا برجسته داشته باشند. انتخاب بافت مناسب آجر به نوع کاربرد و همچنین سلیقه شخصی بستگی دارد.
  • طرح: آجرها می‌توانند دارای طرح‌های مختلفی مانند آجرهای سنتی، آجرهای لعابی، و آجرهای نما باشند. انتخاب طرح مناسب آجر به سلیقه شخصی و همچنین نوع کاربرد بستگی دارد.

مواد تشکیل دهنده آجر

انواع آجر از خاک رس ساخته می‌شود. به خاک رس 15 تا 20 درصد آب اضافه می‌کنند و از گل حاصل، خشت می‌سازند. پخت خشت و تغییراتی که بر اثر گرما در آن رخ می‌دهد، آجر را تشکیل می‌دهد. خاک رس حاوی ترکیباتی مانند سنگ آهک، سولفات‌ها، اکسیدها و فسفات‌ها است که باید در حد مجاز باشند.

مواد اصلی تشکیل خاک آجر:

  • خاک رس
  • ماسه
  • فلدسپات

مواد فرعی خاک آجر:

  • سنگ آهک
  • سولفات‌
  • سولفور
  • فسفات‌ها
  • کانی‌های آهن
  • منگنز
  • منیزیم
  • سدیم
  • پتاسیم
  • مواد آلی

نحوه پخت آجر:

دو روش کلی برای تولید انواع آجر وجود دارد:

  • روش سنتی: تمام مراحل به صورت دستی انجام می‌شود. این روش زمان‌بر و پرهزینه است، اما آجرهای باکیفیت و منحصر به فردی تولید می‌کند.
  • روش ماشینی: تمام مراحل توسط ماشین‌آلات انجام می‌شود. این روش سریع‌تر و ارزان‌تر از روش سنتی است، اما آجرهای تولید شده تنوع کمتری دارند.

مراحل تولید آجر :

  • استخراج و آماده سازی مواد اولیه: خاک رس از معادن استخراج و سپس به کارخانه منتقل می‌شود. در آنجا ناخالصی‌ها و سنگ‌های بزرگ جدا شده و خاک رس به ذرات ریز تبدیل می‌شود.
  • ساخت گل: به خاک رس به مقدار مناسب آب اضافه می‌شود تا خمیری به نام گل به دست آید.
  • قالب‌گیری: گل به روش‌های سنتی (با دست) یا ماشینی در قالب‌های مخصوص ریخته می‌شود تا شکل آجر به خود بگیرد.
  • خشک کردن: خشت‌های خام در آفتاب یا در کوره‌های خشک‌کن رطوبت خود را از دست می‌دهند.
  • پخت: خشت‌های خشک در کوره‌های آجرپزی در دمای بالا (حدود 900 درجه سانتی‌گراد) پخته می‌شوند.
  • سرد شدن: پس از پخت، آجرها به تدریج در کوره سرد می‌شوند تا از ترک خوردن آنها جلوگیری شود.

ابعاد استاندارد آجر

ابعاد آجر یکی از مهم‌ترین فاکتورها در انتخاب و استفاده از آن در ساخت و ساز است. ابعاد آجر نه تنها بر زیبایی و ظاهر، بلکه بر استحکام و مقاومت سازه نیز تاثیر می‌گذارد. ابعاد استاندارد آجر در ایران با توجه به نوع و کاربرد آن متفاوت است. برای مثال، آجرهای فشاری که برای دیوارچینی استفاده می‌شوند، در دو نوع توپر و سوراخ‌دار تولید می‌شوند و ابعاد آنها به ترتیب 5.5×11×22 سانتی‌متر و 5×10×22 سانتی‌متر است. آجرهای نما که برای زیبایی و تنوع در نمای ساختمان استفاده می‌شوند، تنوع زیادی در ابعاد و طرح دارند. ابعاد رایج آجر نما 20×10×5 سانتی‌متر و 22×11×2.5 سانتی‌متر است.

نوع آجر ابعاد (سانتی‌متر) کاربرد
آجر فشاری توپر 5.5×11×22 دیوارچینی، طاق ضربی، سفت‌کاری
آجر فشاری سوراخ‌دار 5×10×22 دیوارچینی
آجر نما 20×10×5 – 22×11×2.5 نمای ساختمان
آجر نسوز 20×5.5×2.5 – 20×10×2.7 کوره، شومینه
آجر سفال سقفی 40×20×20 – 40×25×25 سقف تیرچه بلوک

انتخاب آجر با ابعاد مناسب، به عوامل مختلفی مانند نوع کاربری، ضخامت دیوار، نوع ملات و زیبایی کار بستگی دارد.

راه تشخیص آجر مرغوب و با کیفیت چیست؟

برای تشخیص آجر مرغوب و با کیفیت، به نکات زیر توجه کنید:

1. رنگ: آجر مرغوب باید رنگی یکنواخت و بدون لکه‌های تیره یا روشن باشد.

2. صدا: هنگام ضربه زدن به آجر مرغوب، باید صدای زنگ صوتی و بلندی شنیده شود.

3. مقاومت: آجر مرغوب باید در برابر فشار و ضربه مقاوم باشد و به راحتی نشکند.

4. جذب آب: آجر مرغوب باید جذب آب پایینی داشته باشد.

5. ابعاد: آجر مرغوب باید دارای ابعاد دقیق و یکنواخت باشد.

6. شوره: آجر مرغوب نباید شوره زده باشد.

علاوه بر این موارد، می‌توانید از متخصصان و کارشناسان برای تشخیص آجر مرغوب و با کیفیت کمک بگیرید.

فرمول محاسبه تعداد آجر

فرض کنید می‌خواهیم تعداد آجر مورد نیاز برای ساخت دیواری به طول 10 متر، ارتفاع 3 متر و ضخامت 20 سانتی‌متر را با استفاده از آجرهای فشاری با ابعاد 20 × 10 × 5 سانتی‌متر محاسبه کنیم.

روش اول:

محاسبه مساحت آجر و ملات:


20 سانتی‌متر × (10 سانتی‌متر + 1.5 سانتی‌متر) = 230 سانتی‌متر مربع

محاسبه تعداد آجر در هر متر مربع:


230 سانتی‌متر مربع / (10.000 سانتی‌متر مربع) = 0.023

محاسبه تعداد کل آجر:


10 متر × 3 متر × 0.023 = 6.9

نتیجه: برای ساخت این دیوار به حدود 700 آجر نیاز است.

روش دوم:

محاسبه حجم دیوار:

20 سانتی‌متر × 3 متر × 10 متر = 6 متر مکعب

محاسبه حجم آجر:


6 متر مکعب × 0.8 = 4.8 متر مکعب

محاسبه تعداد آجر:


(20 سانتی‌متر × 10 سانتی‌متر × 5 سانتی‌متر) / (4.8 متر مکعب) = 694.44

نتیجه: برای ساخت این دیوار به حدود 695 آجر نیاز است.

تفاوت خشت و آجر چیست؟

خشت و آجر هر دو از خاک رس ساخته می‌شوند، اما مهمترین تفاوت‌ خشت و آجر عبارتند از:

خشت:

  • به طور سنتی با دست قالب‌گیری می‌شود و در آفتاب خشک می‌شود.
  • مقاومت فشاری پایین‌تری دارد و برای دیوارهای باربر مناسب نیست.
  • بیشتر در مناطق روستایی و برای ساخت خانه‌های سنتی استفاده می‌شود.

آجر:

  • در کوره‌های آجرپزی در دمای بالا پخته می‌شود.
  • مقاومت فشاری بالاتری دارد و برای دیوارهای باربر مناسب است.
  • در انواع مختلفی مانند آجر فشاری، آجر ماشینی، آجر نسوز و آجر لعابی تولید می‌شود.

 

جمع بندی

آجرها از دیرباز به عنوان یکی از مصالح اصلی در ساخت و ساز مورد استفاده قرار گرفته اند. تنوع این مصالح پرکاربرد، انتخاب را برای سازندگان و طراحان دشوار کرده است. آجرها بر اساس نوع مواد اولیه، کاربرد و روش تولید به دسته های مختلفی تقسیم می شوند برای مثال انواع آجر از نظر مواد اولیه  مانند آجر قزاقی، آجر ماسه آهکی، سیمانی، آجر بتنی و آجرهای مهندسی تقسیم می شوند. هر نوع از این آجرها ویژگی ها و کاربردهای خاص خود را دارند.

 

سوالات متداول

انواع آجر کدامند؟

آجرها بر اساس نوع خاک، دمای پخت، کاربرد و ویژگی‌های ظاهری به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. برخی از رایج‌ترین انواع آجر عبارتند از:

  • آجر فشاری
  • آجر ماشینی
  • آجر نسوزآجر نما
  • آجر قزاقی

آجرها کاربردهای متنوعی در ساخت‌وساز دارند. برخی از رایج‌ترین کاربردهای آجر عبارتند از:

  • دیوارچینی
  • نماکاری
  • کف‌سازی
  • دیوارهای باربر
  • تزئینات

بهترین نوع آجر برای دیوارچینی، آجر ماشینی است. این نوع آجر مقاومت فشاری بالایی دارد و برای دیوارهای خارجی و باربر مناسب است.

بهترین نوع آجر برای نماکاری، آجر نما است. این نوع آجر در رنگ‌ها، طرح‌ها و بافت‌های مختلف تولید می‌شود و زیبایی خاصی به نمای ساختمان می‌دهد.

دیدگاهی برای این نوشته موجود نیست

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *